Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα ας δούμε πρώτα τι είναι τα προβιοτικά. Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί που όταν χορηγηθούν σε επαρκείς ποσότητες μπορούν να παρέχουν οφέλη υγείας. Μερικές φορές, αλλά όχι πάντα, παρουσιάζουν ομοιότητες με τους μικροοργανισμούς (βακτήρια, ιούς, πρωτόζωα κλπ) που βρίσκονται φυσιολογικά στο σώμα μας.
Οι μικροοργανισμοί στο σώμα μας (το λεγόμενο μικροβίωμα) βρίσκονται σε πολλά σημεία, π.χ. στο δέρμα, στον πεπτικό σωλήνα, το ανώτερο αναπνευστικό και το ουροποιογεννητικό σύστημα, με σύνθεση η οποία ωστόσο διαφέρει κατά τόπους, όπως διαφέρει η σύνθεση και η ποσότητα κατά μήκος του γαστρεντερικού συστήματος. Μάλιστα, >90% των μ.ο. εντοπίζεται στο πεπτικό και συγκεκριμένα στο κόλον στο παχύ έντερο, και ακριβώς γι’ αυτό το λόγο σήμερα γνωρίζουμε ότι η καθημερινή κατανάλωση προβιοτικών έχει ευεργετικά οφέλη ακριβώς σε αυτό το σημείο.
Καθώς πρόκειται για μικροοργανισμούς που είναι ζωντανοί, τα προβιοτικά, αλλά και οι ουσίες που παράγουν, μπορούν να αλληλεπιδράσουν με τους ήδη υπάρχοντες μικροοργανισμούς και να βοηθήσουν το σώμα σε διάφορες λειτουργίες του. Βέβαια, τα οφέλη τους τα παρέχουν κατά τη διέλευσή τους από τον πεπτικό σωλήνα, καθώς πολύ σπάνια θα αποικίσουν μόνιμα στο έντερο.
Συγκεκριμένα, τα οφέλη των προβιοτικών στο πεπτικό μας θα μπορούσαν να συνοψιστούν παρακάτω:
- Βοηθούν στο να πετύχουμε την απαραίτητη ισορροπία μεταξύ καλών και κακών μικροοργανισμών που είναι η βάση για την εύρυθμη λειτουργία του πεπτικού μας σωλήνα, αλλά και συμβάλλουν στην καταπολέμηση τυχόν επιθέσεων από παθογόνους μικροοργανισμούς. Η επίτευξη υγιούς εντερικού φραγμού, ενός φίλτρου με εκλεκτική διαπερατότητα, που επιτρέπει τη μεταφορά θρεπτικών συστατικών από τον εντερικό αυλό στην κυκλοφορία αλλά αποτρέπει την είσοδο βακτηρίων, ενδοτοξινών και προφλεγμονωδών ουσιών είναι απαραίτητη για ένας υγιές ανοσοποιητικό σύστημα.
- Βοηθούν στην αποδόμηση κάποιων συστατικών της τροφής (π.χ. της λακτόζης), που δεν μπορεί να απορροφηθεί στο λεπτό έντερο. Πιο συγκεκριμένα, τα προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν στη ζύμωση τέτοιων μικρών αλυσίδων υδατανθράκων που διαφεύγουν της πέψης ή/και απορρόφησης και το σώμα να μπορέσει να απορροφήσει τα θρεπτικά τους συστατικά. Ειδικά αν κάποιος ταλαιπωρείται από εντερικά συμπτώματα π.χ. φουσκώματα, αέρια, δυσκοιλιότητα και άλλα, το εντερικό του μικροβίωμα μάλλον δεν είναι σε πολύ καλή κατάσταση και είναι πολύ πιθανόν να επωφεληθεί από την κατανάλωση προβιοτικών. Βέβαια, σε κάποιες περιπτώσεις, στην αρχή λήψης των προβιοτικών, μπορεί τα συμπτώματα να επιδεινωθούν λόγω του ότι αυτοί οι νέοι μικροοργανισμοί παράγουν και αυτοί αέρια που μπορεί να επιδεινώσουν το φούσκωμα. Και πάλι όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις αυτές οι δυσάρεστες ενοχλήσεις από τη λήψη προβιοτικών θα υποχωρήσουν σε λίγες μέρες ή εβδομάδες.
- Ακόμη, βοηθούν στην παραγωγή ορισμένων υδατοδιαλυτών βιταμινών (συγκεκριμένα των βιταμινών του συμπλέγματος Β) και λιποδιαλυτών βιταμινών (συγκεκριμένα της βιταμίνη Κ).
- Τέλος, τα προβιοτικά κρίνονται εντελώς απαραίτητα σε περίπτωση λήψης αντιβίωσης, καθώς η αντιβίωση επηρεάζει σημαντικά τη σύσταση του εντερικού μας μικροβιώματος. Τα προβιοτικά δεν αποτελούν άλλο ένα χάπι, αλλά ένα ουσιαστικό βοήθημα που θα μας προστατέψει από εντερικές ενοχλήσεις και διάρροιες, που συχνά εμφανίζονται όταν γίνεται χρήση αντιβίωσης ειδικά για παρατεταμένο διάστημα. Είναι απαραίτητα ακόμα και όταν η διάρροια οφείλεται σε άλλα αίτια, πχ χημειοθεραπεία.
Περιέχουν όλα τα ζυμωμένα προϊόντα (πχ γιαούρτι, κεφίρ, τουρλί, ελιές κ.ά.) προβιοτικά;
Είναι πολύ σημαντικό να διακρίνουμε τα προβιοτικά από τα ζυμωμένα προϊόντα. Δεν έχουν όλα τα προϊόντα που έχουν υποστεί ζύμωση προβιοτικά. Μπορεί να έχουν χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή τους ζωντανές καλλιέργειες μιρκοοργανισμών, και το τελικό προϊόν να έχει ζωντανούς μικρο-οργανισμούς (π.χ. κεφίρ, τέμπε ,kombucha), ωστόσο για να μιλήσουμε για προβιοτικά, πρέπει ο αριθμός των ζωντανών μικροοργανισμών να είναι πολύ συγκεκριμένος (πρέπει δηλαδή να πληρείται το κριτήριο της «επαρκούς ποσότητας»).
Tο Activia είναι ένα προϊόν που εκτός από τις γνωστές καλλιέργειες μικροοργανισμών που συναντάμε στο γιαούρτι, περιέχει επίσης τον προβιοτικό παράγοντα Bifidus ActiRegularis®, έναν μικροοργανισμό που πολλαπλασιάζεται και παραμένει ζωντανός μέχρι το τέλος του κυκλου ζωής του προϊόντος. Το ACTIVIA έχει μελετηθεί και περιέχει 4 δισεκατομμύρια προβιοτικά στελέχη Bifidus ActiRegularis®.
Πηγές προβιοτικών αποτελούν και τα εκάστοτε συμπληρώματα προβιοτικών, που μπορούμε να προμηθευτούμε από το φαρμακείο, πάντα κατόπιν σύστασης του επαγγελματία υγείας που μας παρακολουθεί.
Συμπερασματικά, ένα υγιές και ισορροπημένο εντερικό μικροβίωμα αποτελεί το κλειδί για την ορθή λειτουργία του πεπτικού συστήματος, εμποδίζοντας τυχόν διαταραχές που μπορεί να αποτελέσουν οιωνό εμφάνισης εντερικών συμπτωμάτων πχ φουσκώματα, διαταραχές στις κενώσεις ή και πιο σοβαρών παθήσεων όπως ελκώδους κολίτιδας, νόσου του Crohn και άλλων. Η καθημερινή κατανάλωση προβιοτικών προάγει την εντερική υγεία και βοηθά στην ανακούφιση ή και εξάλειψη πολλών εντερικών ενοχλήσεων.
Έφη Κολοβέρου
Κλινική Διαιτολόγος
Διδάκτωρ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
Εξειδίκευση Παχυσαρκία - Διαβήτης
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Sender R, Fuchs S, Milo R. Revised Estimates for the Number of Human and Bacteria Cells in the Body. PLoS Biol. 2016 Aug 19;14(8):e1002533. doi: 10.1371/journal.pbio.1002533. PMID: 27541692; PMCID: PMC4991899.
ISAAP. International Scientific Association for probiotics and prebiotics. Fermented foods. Διαθέσιμο εδώ: https://isappscience.org/for-scientists/resources/fermented-foods/
Capuano E. The behavior of dietary fiber in the gastrointestinal tract determines its physiological effect. Crit Rev Food Sci Nutr. 2017 Nov 2;57(16):3543-3564.
Mazziotta, C., Tognon, M., Martini, F., Torreggiani, E., & Rotondo, J. C. (2023). Probiotics Mechanism of Action on Immune Cells and Beneficial Effects on Human Health. Cells, 12(1), 184. https://doi.org/10.3390/cells12010184